بزرگنمايي:
ندای لرستان - فردای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی یکی از خونین‌ترین روزهای تاریخ مبارزات مردم لرستان، به‌ویژه خرم‌آباد بود، در این روز، شهر در دود و آتش فرو رفت و ده‌ها نفر جان باختند یا زخمی شدند، با تصرف ژاندارمری، هزاران قبضه سلاح به دست مردم افتاد و ابعاد حوادث آن روز بسیار گسترده بود.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از لرستان، با نزدیک شدن به روزهای پایانی حکومت پهلوی، مقاومت نیروهای وابسته به این رژیم شدت گرفت، درحالی‌که مردم انقلابی در استان‌های مختلف کشور اقدام به تصرف مراکز امنیتی ازجمله شهربانی‌ها و ژاندارمری‌ها می‌کردند.
یکی از خونین‌ترین درگیری‌ها در لرستان، در روز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به وقوع پیوست، زمانی که مردم برای تصرف شهربانی خرم‌آباد اقدام کردند.
در کتاب انقلاب اسلامی در لرستان که از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده، به آخرین مقاومت‌های عوامل حکومت پهلوی در این استان اشاره شده است: «در 22 بهمن 1357، درحالی‌که در سراسر کشور نبردهای شدیدی میان مردم و نیروهای باقی‌مانده رژیم پهلوی جریان داشت، اما شهرهای لرستان، به‌ویژه خرم‌آباد، روزی نسبتاً آرام را سپری کردند. درگیری‌ها از شب 22 بهمن آغاز شد و تا پایان فردای آن روز ادامه پیدا کرد، صبح همان روز، هزاران نفر از مردم در حمایت از مبارزات مردم تهران و همافران نیروی هوایی، راهپیمایی گسترده‌ای را برگزار کردند، در جریان این راهپیمایی، شایعه شد که تیپ 84 خرم‌آباد قصد اعزام نیرو به تهران را دارد. پس از انتشار این خبر، مردم، به‌ویژه جوانان و عشایر مسلح، مسیرهای اصلی استان ازجمله جاده‌های خرم‌آباد به بروجرد و خرم‌آباد به خوزستان را در نقاط مختلف، به‌ویژه در ورودی‌های شهر، مسدود کردند تا مانع حرکت نیروهای ارتش شوند، در همین حال، گروهی از نیروهای مردمی مسلح نیز راهی تهران شدند، از سوی دیگر، نیروهای ارتش، شهربانی و ژاندارمری خرم‌آباد همبستگی خود را با مردم اعلام کردند.»
روز خونین مبارزات مردم لرستان فردای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی یکی از خونین‌ترین روزهای تاریخ مبارزات مردم لرستان، به‌ویژه خرم‌آباد بود، در این روز، شهر در دود و آتش فرو رفت و ده‌ها نفر جان باختند یا زخمی شدند، با تصرف ژاندارمری، هزاران قبضه سلاح به دست مردم افتاد و ابعاد حوادث آن روز بسیار گسترده بود، خبرنگاران حاضر در صحنه، گزارش‌هایی تهیه کردند که تصویری روشن از وقایع ارائه می‌دهد.
کیهان درباره آن روز نوشت: «پس از تصرف مقر شهربانی استان، تمام کلانتری‌های خرم‌آباد به دست مردم افتاد و سلاح‌ها و مهمات شهربانی ضبط شد، مردم پس از اعدام انقلابی سروان محمدعلی قهرمانی، معاون گارد شهربانی که در ماه‌های اخیر مرتکب جنایات بسیاری شده بود، به سمت ژاندارمری حرکت کردند، پس از شش ساعت درگیری شدید میان مردم مسلح و نیروهای ژاندارمری، این مقر به تصرف مردم درآمد و نیروهای آن تسلیم شدند، عشایر مسلح خرم‌آباد نیز به کمک مردم آمدند و سلاح‌ها و مهمات ژاندارمری را به غنیمت گرفتند، در ادامه، زندانیان خرم‌آباد آزاد شدند و خانه رئیس شهربانی به تصرف مردم درآمد، رئیس شهربانی نیز متواری شد، همین حین، تیپ 84 خرم‌آباد نیز با مردم اعلام همبستگی کرد و فرمانده آن اظهار داشت: ما در خدمت ملت هستیم.»
گزارش خبرنگار اطلاعات نیز اینگونه بود: «شهر خرم‌آباد در آتش‌وخون غرق شد و ده‌ها کشته و صدها مجروح برجای ماند، ساعت 9:30 صبح، شهربانی خرم‌آباد به تصرف مردم درآمد و درهای زندان باز شد، صدها زندانی آزاد شدند و گروهی از جوانان مسلح، با خودروهای شهربانی در خیابان‌ها حضور پیدا کردند، در جریان این حمله، دو خودرو به آتش کشیده شد، پس از آن، مردم به سمت مقر سازمان امنیت حرکت کردند و ساختمان ساواک نیز به تصرف درآمد، در همین حال، گروهی دیگر به ژاندارمری حمله کردند و پس از شکستن درِ اسلحه‌خانه، سلاح‌ها را بین مردم توزیع کردند، نیروهای ژاندارمری به تیراندازی پرداختند و درگیری خونینی رخ داد که تلفات سنگینی برجای گذاشت، اجساد کشته‌شدگان در سردخانه شیر و خورشید سرخ نگهداری شد و بیمارستان‌های شهر مملو از زخمی‌ها شد، مردم برای کمک به مجروحان، وسایل پزشکی به بیمارستان منتقل کردند و دانش‌آموزان پادگان 104 خرم‌آباد به همراه گروهی دیگر، کنترل بیمارستان را به دست گرفتند، سرانجام، ساعت 2 بعدازظهر، هنگ ژاندارمری سقوط کرد، نیروهای آن متواری شدند و ساختمان به آتش کشیده شد، در ادامه، ساختمان شهربانی و ده‌ها خودرو نیز به آتش کشیده شد.»
آمار تلفات این روز، به‌ویژه در گزارش‌های اولیه، متفاوت اعلام شد و شمار شهدا بین 23 تا 50 نفر و زخمی‌ها بین 100 تا 400 نفر تخمین زده شد، به دلایل مختلف، نهادهای مسئول آمار دقیقی از این تلفات منتشر نکردند.
گسترش درگیری‌ها در سایر شهرهای لرستان علاوه بر خرم‌آباد، درگیری‌هایی مشابه در دیگر نقاط لرستان ازجمله کوهدشت، پل‌دختر، نورآباد، الشتر، چغلوندی، زاغه، پاپی، دورود، الیگودرز، ازنا، بروجرد و اشترینان نیز رخ داد، در این شهرها، مردم اقدام به تصرف مراکز امنیتی و انتظامی کردند.
جزئیات ناگفته‌ای از درگیری‌های خونین روزهای پایانی دهه فجر در خرم‌آباد وجود دارد که روایت‌های مختلفی درباره نقش گروه‌های انقلابی و دیگر جریان‌ها در این حوادث بیان شده است، حسن بهرامی یکی از جوانان مبارز و نیروهای انقلابی سال 57، روایت‌های شنیدنی و جذابی از حوادث بهمن همان سال در خرم‌آباد دارد.
وی که در دوران انقلاب و پیش از آن معلم بود از حوادث بهمن 57 در خرم‌آباد اینگونه می‌گوید: اواخر دی و اوایل بهمن، درگیری‌های اصلی میان مردم و ژاندارمری شکل گرفت، ارتش ابتدا چند روزی برای مقابله با مردم در شهر مستقر شد، اما برخلاف انتظار، رویارویی آن‌ها با مردم به درگیری نکشید، مردم با گل و شیرینی از سربازان استقبال کردند و همین مسئله موجب شد که ارتش عملاً در برابر مردم قرار نگیرد و با ورود امام خمینی (ره) به کشور، شور و هیجان انقلابیون در خرم‌آباد دوچندان شد و چهره شهر، همچون سایر نقاط کشور، به کلی تغییر کرد.
بهرامی می‌افزاید: در روزهای هجدهم و نوزدهم بهمن زمانی که خبر رسید که اوضاع در تهران بحرانی است، جوانان خرم‌آباد راه‌های ارتباطی به تهران را بستند تا مانع اعزام نیروهای لشکر 84 به پایتخت شوند، این اقدام، نگرانی از احتمال سرکوب مردم تهران را از بین برد.
اعلام بی‌طرفی ارتش در خرم‌آباد بهرامی ادامه می‌دهد: روزهای نوزدهم و بیستم بهمن، فرمانده ارتش در خرم‌آباد اعلام بی‌طرفی کرد و گفت که نیروهای ارتش در درگیری‌ها مداخله نخواهند کرد، با این تصمیم، فضای شهر کمی آرام شد، در روز 22 بهمن که روز پیروزی انقلاب بود، هم هیچ درگیری خاصی در خرم‌آباد رخ نداد، مردم از شنیدن خبر پیروزی انقلاب سر از پا نمی‌شناختند و در خیابان‌ها جشن گرفتند، نیروهای ارتش و ژاندارمری نیز پرچم سفید بالا بردند و مخالفتی با مردم نکردند اما یک روز بعد، حوادث بیست‌وسوم بهمن به خونین‌ترین روز این دوران در خرم‌آباد تبدیل شد.
وی درباره آن روز می‌گوید: در آن زمان، هنگ ژاندارمری لرستان و همدان در خرم‌آباد مستقر بود و اسلحه‌خانه این دو استان در این شهر قرار داشت، گروه‌های چپ‌گرا، از جمله منافقین، حزب توده و چریک‌های فدایی خلق، نقشه حمله به ژاندارمری را طراحی کرده بودند و می‌خواستند با تسخیر اسلحه‌خانه، سلاح‌های موجود را تصاحب کنند.
بهرامی می‌افزاید: بر اساس برنامه‌ریزی این گروه‌ها، صبح بعد از پیروزی انقلاب حمله به ژاندارمری آغاز شد، هم‌زمان، در سطح شهر شایعه شد که ژاندارمری به مردم حمله کرده است تا احساسات عمومی تحریک شود و مردم نیز به معترضان بپیوندند، این نقشه کارساز شد و بسیاری از مردم بدون اطلاع از پشت پرده ماجرا، وارد درگیری شدند.
مبارز انقلابی بیان کرد: در جریان این حمله، چندین نیروی ژاندارمری کشته شدند، پس از کشته شدن نگهبانان، تعدادی از مردم و اعضای گروه‌های چپ وارد اسلحه‌خانه شدند و سلاح‌ها را تصاحب کردند، بسیاری از شهروندان، که از حقیقت ماجرا بی‌خبر بودند، به تصور اینکه ژاندارمری به انقلاب خیانت کرده، به آن‌ها حمله کردند.، در این درگیری، پنج نفر از اعضای گروه‌های چپ‌گرا کشته شدند و 23 نفر از مردم نیز به شهادت رسیدند، همچنین، تعداد مجروحان به حدود 100 نفر رسید.
پس از درگیری؛ بازگرداندن سلاح‌ها به ژاندارمری بهرامی درباره وضعیت شهر پس از این درگیری می‌گوید: در همان روز، بسیاری از سلاح‌های ژاندارمری به دست گروه‌های مختلف افتاد. اما ظهر همان روز، کمیته انقلاب در ژاندارمری مستقر شد. معتمدان شهر و مبارزان انقلابی از مردم خواستند که سلاح‌هایی را که برده بودند، بازگردانند، تعداد زیادی از مردم به این درخواست پاسخ مثبت دادند و سلاح‌ها را تحویل دادند، اما گروه‌های چپ‌گرا هرگز سلاح‌هایی را که تصاحب کرده بودند، پس ندادند.
وی در پایان می‌گوید: پس از 23 بهمن، وضعیت خرم‌آباد آرام‌تر شد. البته در برخی شب‌ها، درگیری‌های پراکنده‌ای میان نیروهای انقلابی و بقایای ساواک رخ می‌داد، اما دیگر خبری از درگیری‌های گسترده نبود. مردم، که انقلاب را پیروز شده می‌دیدند، آرامش خود را بازیافتند و شرایط به تدریج عادی شد.
کد خبر 839249