ندای لرستان - خراسان /ناترازی گاز در حالی موجب قطع برق خانگی و صنایع شده که 7 درصد کل مصرف گاز کشور در مشعل ها سوزانده می شود و تا 25 درصد نیز در شبکه های توزیع هدر می رود. در این حال بی توجهی 9 ساله دولت به پیشنهاد سرمایه گذاری پتروشیمی ها برای توسعه یک میدان گازی نیز عجیب است.
در شرایطی ناترازی گاز فشار بی امانی به زیرساخت های تولیدی و رفاهی کشور وارد کرده که سالانه 18 میلیارد متر مکعب گاز معادل حدود 7 درصد مصرف گاز کشور تنها در قالب گازهای مشعل سوزانده می شود. 25 درصد گاز تولیدی هم به دلیل نشتی و مشکلات زیرساختی از بین می رود. هنگامی هم که بخش خصوصی در حوزه پتروشیمی که در هفته های گذشته با قطعی های گسترده گاز روبه رو شده، اعلام می کند که حاضر است برای توسعه یک میدان های گازی سرمایه گذاری کند، با تعلل 9 ساله دولت روبه رو می شود!
تصور اشتباه از رسیدن به سقف منابع، فرصت ها و رشد در اقتصاد ایران
به گزارش خراسان، تحلیل های کارشناسان حاکی از این است که تصوری که در مورد رسیدن اقتصاد ایران به سقف کارایی خود وجود دارد و بر این اساس، لزوم سرمایه گذاری خارجی در حجم های عجیب و غریب برای اقتصاد ایران توصیه می شود، با واقعیت هم خوانی ندارد. مصداق بارز آن، رسیدن به رشد اقتصادی بیش از 4 درصد در سال های اخیر است. به همین روال هم اینک مشاهده می شود در گوشه و کنار اقتصاد ایران، نقاط و حوزه های زیادی وجود دارند که سوء تدبیر در آن ها، موجب تحمیل انواع ناترازی ها به اقتصاد کشور شده است. یکی از مهم ترین این حوزه ها، «بخش گاز» است.
![]()
ناترازی گاز؛ به رغم تراز مثبت 28 میلیارد متر مکعبی تولید
در این که اقتصاد معیوب گاز (با وجود مسائلی همچون الگوی قیمت گذاری ناکارا در طبقات مصرف) موجب خروج سطح مصرف از حد بهینه آن شده است، هیچ شکی نیست. با این حال حتی اگر این موضوع را نیز کنار بگذاریم، مشاهده می شود که سیستم تولید و انتقال گاز در کشور با ناکارآمدی های کلانی روبه روست.
به عنوان مثال داده ها در این عرصه نشان می دهد که در سال گذشته، حدود 277 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در پالایشگاه های کشور تولید شده و در عین حال مصرف گاز طبیعی در کشور درمجموع 249 میلیارد متر مکعب بوده است.
مقایسه دو رقم تولید و مصرف تا همین جا، ناکارامدی زیرساخت های انتقال گاز را به میزانی بیش از 10 درصد نشان می دهد. با این حال، گزارش خبرگزاری ایسنا در 20 مهر امسال حاکی از آن است که سالانه حدود 60 تا 65 میلیارد متر مکعب گاز تنها به دلیل نشت و فرسودگی زیرساخت ها هدر می رود که این رقم به تنهایی حدود یک چهارم تولید سالانه گاز است.
دود شدن معادل 7 درصد مصرف گاز کشور در برج های فلر
از هدررفت گاز در شبکه تولید و انتقال که بگذریم، موضوع دیگر دودشدن سالانه بیش از 18 میلیارد متر مکعب گازهای همراه نفت در برج های فلر است. برای این که مقایسه بهتری بتوان داشت، در نظر بگیرید که طبق آمارها، صنعت پتروشیمی که هم اینک به دلیل کمبود گاز، با محدودیت گازرسانی و قطع گاز 12 واحد خود روبه روست، سالانه چیزی در حدود 22 میلیارد متر مکعب گاز مصرف می کند! اظهارات فعالان این صنعت نشان می دهد که قطعی گاز در این صنعت روزانه چیزی در حدود 12 تا 14 میلیون دلار و ماهانه چیزی در حدود 400 میلیون دلار از صادرات این صنعت را کاهش خواهد داد.
دیوار نامحسوس در برابر سرمایه گذاری بخش خصوصی
به رغم تاکیدات فراوان اسناد بالادستی و سیاست های کلی، شاهد این هستیم که در حوزه دولت، غفلت های بعضاً بزرگی برای میدان دادن به بخش خصوصی رخ می‌دهد. به عنوان مثال اظهارات خاندوزی وزیر سابق اقتصاد که بخش هایی از آن در صفحه 11 چاپ دیروز همین روزنامه نیز منتشر شد، حاکی از این است که با وجود چند ده هزار پروژه عمرانی، حتی چند پروژه در قالب مشارکت عمومی- خصوصی یا روش های دیگر به بخش خصوصی واگذار نشده است. روشی که در طی آن، به بخش خصوصی اجازه داده می شود که ضمن تکمیل، برای مدت معین از این پروژه ها استفاده کند.
روایت سرگردانی 9 ساله سرمایه گذاران بخش خصوصی برای رفع ناترازی و توسعه یک میدان گازی
در مورد دیگر در این زمینه باید به تلاش ناکام سرمایه گذاران بخش خصوصی برای توسعه یک میدان گازی اشاره کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، رئیس انجمن کارفرمایان صنعت پتروشیمی می‌گوید، از سال 1394 سرمایه‌گذاران بخش خصوصی از شرکت های پتروشیمی از آن زمان ناترازی گاز را پیش‌بینی کرده و خواستار سرمایه‌گذاری در توسعه میدان گازی کیش شده‌اند، اما با وجود همه قول و قرارهای وزیران نفت از زنگنه تا اوجی و تا پاک نژاد و نیز امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد، در عمل هیچ قدمی برداشته نشده است.وی این گلایه را اخیرا در نمایشگاه پیشرفت در حسینیه امام خمینی(ره) در محضر رهبر معظم انقلاب مطرح کرد که در نهایت به اظهار شرمندگی ایشان در سخنرانی منجر شد.
به گفته مهدوی ابهری، تفاهم نامه هایی که با پیگیری انجمن صنعت پتروشیمی و در دولت قبل امضا شده، امکان سرمایه گذاری بخش خصوصی در 20 میدان گازی را فراهم، و از این طریق ظرفیت افزایش تولید گاز به میزان 200 تا 220 میلیون متر مکعب را فراهم می کند.رئیس انجمن کارفرمایان پتروشیمی در پاسخ به این پرسش که اگر بخش خصوصی توان دارد، چرا طرح جمع آوری گازهای مشعل و مهار کردن گاز چاه های نفت اهواز را بر عهده نمی‌گیرد، بیان داشت: طرح جمع آوری گازهای همراه نفت و گاز مشعل در پالایشگاه گاز بید بلند توسط پتروشیمی خلیج فارس و بخش خصوصی اجرا شد و اگر تا آخرین مرحله جلو برود، روزانه 17 میلیون متر مکعب (معادل سالانه بیش از 6 میلیارد و 200 میلیون متر مکعب) گاز مشعل را جمع آوری کرده و به خوراک با ارزش پتروشیمی تبدیل می‌کند، در حال حاضر حدود 70 درصد پیشرفت کرده است.مهدوی ابهری رئیس انجمن کارفرمایان پتروشیمی در پاسخ به این که آیا بخش خصوصی خودش توسعه میدان گازی را انجام می‌دهد یا او هم دنبال دلال است، گفت: بخش خصوصی 100 درصد توان انجام کار دارد،شرکت فنی E&P با گواهی شرکت نفت داریم،حتی شرکت او یک زیر مجموعه هلدینگ اهداف و شرکت افق و هلدینگ باختر هستند که توان انجام کار دارند.به گزارش خراسان، با این اوصاف به نظر می رسد خودتحریمی هایی از جنس ممانعت از ورود پتروشیمی ها برای توسعه میادین گازی و یا تعلل های صورت گرفته در بستن پرونده گازهای همراه مشعل در طی سالیان گذشته، یک ریشه مهم ناترازی های کنونی گاز است و موضوعی که قربانی آن در درجه اول صنایع از جمله پتروشیمی ها (با وجود آماده بودن برای سرمایه گذاری در این حوزه) هستند.