چاپ

ندای لرستان - - کمتر کسی است که تکه پارچه، بقچه یا لحافی چهل تکه دوزی شده از میراث مادر بزرگ را ندیده یا به ارث نبرده باشد، تکه‌ای از پارچه منقّش به تکه تکه از ذوق گذشتگان که گام به گام قوام یافته و به روزگار ما رسیده است.
ادامه صنایع دستی به هنرمندان آن وابسته است و نیاز این هنرمندان حمایت واقعی، توجه به بیمه و ارایه تسهیلات، تامین کارگاه برای آموزش، تبلیغات برای جذب هنرآموز، کمک به ماندگاری هنرجویان با معرفی آثار آنان، ارایه تولیدات هنری در نقاط گردشگرپذیر و نگاه عادلانه و متناسب با هر رشته‌ای است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
هنر چهل تکه دوزی در بسیاری از نقاط ایران رواج داشته و دارد و نام آن از شهری به شهر دیگر نامی متفاوت دارد که خاتمی دوزی، لندره دوزی و تکه دوزی یا چِل تیکّا، نام‌های دیگر این هنر هستند.
چهل تکه دوزی دوختی است که قدمت بسیاری دارد و آن گونه که شواهد تاریخی نشان می‌دهد، می‌توان دوران سلجوقی را سرآغازی برای این هنر دانست.
در هنر چهل تکه دوزی هنرمند با استفاده از سوزن و نخ، تکه‌های کوچک پارچه را به یکدیگر متصل می‌کند تا اثر هنرمندانه‌ای خلق شود، امروزه کار چهل تکه دوزی برای مصرف روزمره به شکل رومیزی، کیف، جای دستمال کاغذی، سرویس آشپزخانه و روتختی درآمده تا رونق آن از شکل سنتی با زندگی امروزی پیوند بیشتری بخورد.
هنر چهل تکه دوزی از هنر‌های سنتی در میان بانوان
هنر چهل تکه دوزی از هنر‌های سنتی در شاخه رشته‌های دوخت و دوز است که از دیرباز در میان بانوان و مادران خوش ذوق ایرانی رواج داشته و هنری از به هم دوختن چهل تکه از رنگ‌ها و خاطره هاست و فرآیندی است که طی آن قطعات ریز و درشت و رنگارنگ پارچه‌های مختلف به یکدیگر دوخته می‌شوند و، چون تکه‌های بسیار زیادی از این پارچه‌ها و قطعات در کنار هم قرار می‌گیرند، به آن چهل تکه می‌گویند.
جاذبه یک اثر چهل تکه در رنگارنگی و تنوعی است که در پارچه‌های به کار رفته در آن وجود دارد و همین ویژگی است که هنر چهل تکه دوزی را به ذوق و هنر بافنده نزدیک می‌کند و گاه باعث می‌شود چهل تکه هر منطقه‌ای رنگ و بویی برخاسته از ذوق مردمان بومی همان منطقه به خود بگیرد.
در قالب ساخت چهل تکه، هر کدام از پارچه‌ها و قطعات می‌توانند حرف‌هایی برای گفتن داشته باشند و چه بسا هر قطعه سرگذشتی پر فراز و نشیب طی کرده است تا در نهایت در کنار قطعات دیگر به صورت یک چهل تکه بتواند نیاز‌های مختلفی را تامین کند و برای مصارف گوناگونی مانند لحاف، روتختی، و در شکل زندگی امروزی در قامت کوسن، پرده و تابلوی تزئینی خانه ها، جلادهنده زندگی و حیات انسان را زینت بخشد.
چهل تکه دوزی، اثری مانده از دوران سلجوقی
چهل تکه دوزی در قالب دوخت رودوزی قرار می‌گیرد و شواهد تاریخی حکایت از رواج رودوزی‌ها در دوران ایران باستان دارد، این نوع دوخت از گذشته در ایران رایج بوده است.
با این حال تاریخ مشخصی برای پیدایش آن در دست نیست، اما آثار باقی مانده در موزه‌های ایران باستان، حکایت از رواج خاتمی دوزی در دوره سلجوقی دارد.
موارد استفاده چهل تکه دوزی در تاریخ و در شکل امروزی عبارت است از رویه لحاف، رویه کرسی، رختخواب پیچ، سجاده، رویه پشتی، روقوری، روتختی، کوسن، پشتی، رومبلی، پرده‌های مختلف، بقچه سوزنی و تابلو‌های تزئینی.
یکی از ویژگی‌های هنر چهل تکه دوزی ابزار ساده کار است که متناسب با ویژگی‌های هر منطقه متفاوت بود و از سوی دیگر انگیزه تولید چهل تکه نیز متفاوت بود، گاهی نیازی اقتصادی را برطرف می‌کرد و گاهی برای استفاده شخصی و صرفه جویی در هزینه‌ها تهیه می‌شده است و گاهی وسیله‌ای است برای پر کردن اوقات فراغت و برخی آن را به عنوان هدیه‌ای دست ساز و نتیجه ذوق شخصی برای عزیزداشت کسی به وی هدیه می‌دهند.
گذر مهارت چهل تکه دوزی بانوان در لرستان
علی پاشایی مدیر کل فنی و حرفه ای لرستان با اشاره به اینکه هنر چهل تکه دوزی نماد و تاریخچه‌ای مصور است که اطلاعات فرهنگی اقوام را در خود دارد و در ادامه گفت: این هنرمی‌تواند زمینه‌ای برای مطالعات فرهنگ بومی باشد که در خدمت دیدگاه‌های فرهنگی، اجتماعی و دینی باشد.
وی افزود:چهل تکه دوزی به ظاهر هنری ساده و محصولی مادی برای پاسخ به نیاز‌های اولیه زندگی سنتی در گذشته بوده که نیاز‌های معنوی و روحی بافنده را در خود نهفته دارد، در واقع در منسوجات گذشته می‌تواند نماد‌هایی از کارکرد معنوی فرهنگی را جست‌و‌جو کرد.
پاشایی اظهار کرد:استفاده از چهل تکه در زندگی امروز علاوه بر ادامه کارکرد گذشته به عنان روپوشی برای کوسن و رومبلی، می‌تواند به صورت تابلو‌های زینتی و شاخه‌ای هنری که حتی رویه انتزاعی به خود بگیرد نیز تداوم بیابد.
مدیر کل فنی و حرفه ای لرستان گفت:به مناسبت فرارسیدن دهه مبارک فجر، گذر مهارت به مدت سه روز در مرکز خواهران خرم‌آباد در حال اجراست.
پاشایی تاکید کرد:این رویداد فرهنگی و آموزشی به منظور ارتقاء مهارت‌های زنان و دختران در حوزه‌های مختلف برگزار می‌شود و فرصتی مناسب برای یادگیری و آشنایی با هنر‌های سنتی ایرانی به شمار می‌رود.
وی افزود:یکی از رشته‌های مطرح در این گذر، تکه‌دوزی تزئینی است که از زمان سلجوقیان در ایران کاربرد داشته و اخیراً در سراسر کشور در حال احیا می‌باشد. این هنر با ظرافت و زیبایی خاص خود، توجه بسیاری را جلب کرده است و هدف از آموزش آن، حفظ و ارتقاء میراث فرهنگی و هنری کشور است.
مدیر کل فنی و حرفه ای لرستان گفت:مرکز خواهران خرم‌آباد با هدف حمایت از هنرجویان و ترویج فرهنگی ایران، از برگزاری این برنامه استقبال کرده و امیدوار است با اجرای موفقیت‌آمیز گذر مهارت، گامی مثبت در راستای ارتقاء مهارت‌های زنان در جامعه بردارد و می تواند زمینه اشتغال زایی آن ها شود.
دانلود فیلم اصلی کد ویدیو