چاپ

ندای لرستان - همشهری / «چرا مذاکره با آمریکا گره تحریم را کورتر می‌کند؟» عنوان یادداشت روز در روزنامه همشهری به قلم احسان صالحی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
در نگاه اول، مذاکره برای رفع تخاصم است و بر همین اساس برخی معتقدند که حل‌و‌فصل مسئله تحریم‌ها در گرو میدان‌دادن به دیپلماسی و آغاز دور جدیدی از مذاکرات ایران-آمریکا‌ست. با این حال، رهبر معظم انقلاب در بیانات روز گذشته خود این فرضیه را رد و تأکید کردند: «اگر هدف از مذاکره‌ رفع تحریم است، مذاکره با این دولت آمریکا رفع تحریم نخواهد کرد، یعنی تحریم‌ها را برنمی‌دارد؛ گره تحریم‌ها را کورتر خواهد کرد و فشار را افزایش خواهد داد.»
محاسبه و برآورد رهبر معظم انقلاب از سرانجام مذاکره با آمریکا، متکی بر 2 پایه اساسی است:
1) تجربه مذاکرات برجام، 2) هدفگذاری دولت آمریکا برای مقابله از طریق مذاکره.
تجربه نشان می‌دهد که مذاکره نه‌تنها باعث رفع تحریم‌ها نمی‌شود، بلکه گره تحریم‌ها را کورتر و فشار بر ایران را تشدید می‌کند. تجربه عینی و نزدیک برای این دیدگاه، قضیه برجام است. سال‌1391 سلطان قابوس، حاکم وقت عمان واسطه شد و درخواست کرد که ایران در موضوع هسته‌ای با آمریکا وارد مذاکره شود. در آن مقطع یکی از حرف‌هایی که گفته می‌شد این بود که مذاکره را امتحان و تجربه کنید، چرا‌که ضرر نمی‌کنید. با آغاز مذاکرات برجام، رهبری در همان ماه‌های اول گفت‌وگوها (13آبان 1392) گفتند این مسیر باذن‌الله به تجربه‌ای ملی تبدیل خواهد شد. مذاکرات آغاز و چند سال رفت‌وآمدها و گفت‌وگوها به توافقی منتهی شد که حتی برای تحکیم آن، یک قطعنامه شورای امنیت هم تصویب شد اما نقض برجام از همان دولت اوباما آغاز شد‌ (تمدید تحریم ویزا که تهدید علنی سرمایه‌گذاران برای حضور در ایران بود، از آشکارترین موارد نقض برجام بود). بعد از تغییر دولت اوباما و روی کار آمدن ترامپ و خروج او از برجام نیز همه تحریم‌هایی که به‌صورت موقت تعلیق شده بود (و به غلط در داخل وانمود و تبلیغ شده بود که لغو شده‌اند) بازگشت. اروپا هیچ کاری در مقابل این نقض آشکار نکرد و فقط برای بیش از 2سال کشور را به بهانه‌هایی همچون اینستکس معطل کرد. حتی با شکست ترامپ در انتخابات و روی کار آمدن بایدن، با ‌آنکه برجام محصول دولت دمکرات و بازگشت به برجام نیز جزو شعارهای انتخاباتی بایدن بود، آمریکا به بهانه‌های واهی، از بازگشت به برجام طفره رفت. ضرری که کشور از این فرآیند دید، این بود که ما به تعهدات خود عمل کردیم و توانایی‌های هسته‌ای خود را کاهش دادیم، اما فشار تحریم‌ها بیشتر شد. طبیعی است که هیچ عاقلی برای تکرار تجربه ضرر پیشقدم نمی‌شود؛ آن‌هم وقتی طرف مقابل کسی است که حتی اعتماد متحدان سنتی آمریکا را از اروپا تا کانادا از دست داده است.
بازار
اما پایه دوم استدلال مخالفت جمهوری اسلامی با مذاکره آمریکا ناشی از این مسئله است که هدف آمریکا از مذاکره، نشاندن ایران پای میز پذیرش و امضای حکم تضعیف اساسی کشور ماست.
چهره‌های شاخص سیاست خارجی آمریکا از هر دو حزب در چند‌ماه اخیر به صراحت گفته‌اند که علت توصیه آنها به انتخاب مسیر دیپلماسی در قبال ایران، ناکارایی سایر روش‌های مقابله است. آنها می‌گویند ایران بر اثر تحولات منطقه ضعیف شده اما با وجود این، هنوز اقدام نظامی، براندازی و تحریم برای مهار ایران کارا نیست؛ چرا‌که اقدام نظامی برای ضربه به تأسیسات هسته‌ای ایران باعث نابودی کامل برنامه اتمی ایران نخواهد شد بلکه موجب می‌شود این برنامه به‌سرعت به سمت پنهانی و تسلیحاتی‌شدن سوق پیدا کند. همچنین گزینه براندازی ‌در دسترس نیست و با توجه به شکست پیاپی انواع مدل‌های آشوب در ایران، زمینه‌ای برای آن وجود ندارد. تحریم‌ها نیز با وجود فشاری که به ایران وارد کرده، نتوانسته برنامه‌های هسته‌ای، دفاعی و منطقه‌ای ایران را تقویت کند، ضمن اینکه ایران راه‌های کاهش آثار تحریم را فراگرفته است.
بنابراین هدف مشخص طرف آمریکایی از مذاکره در عین تهدید به اقدام نظامی، به وضوح زمینه‌سازی برای مهار ایران از طریق تحمیل خواسته‌های زورگویانه در موضوع هسته‌ای و تسری آن به سایر حوزه‌های قدرت ایران است. ترامپ نیز این جمله را در مصاحبه اخیر خود با فاکس‌نیوز به زبان آورد و گفت: «ما می‌توانیم با ایران توافقی انجام دهیم که به اندازه دستاوردی که با گزینه نظامی به‌دست می‌آوریم، برای ما خوب باشد.»
اگر چنین میز مذاکره‌ای برپا شود و ایران به تحمیل‌های آمریکا تن دهد، نتیجه آن تضعیف بیشتر کشور خواهد شد و اگر ایران با زیاده‌خواهی‌ها مخالفت کند، با قدرت تبلیغاتی امپراتوری رسانه‌ای غرب، زمینه برای توجیه فشارهای بیشتر به ایران فراهم می‌شود؛ درحالی‌که اکنون، آن‌که دست بالا را دارد و آن‌که در برابر نقض عهد آمریکا در برجام مدعی است، ایران است.
بنابراین مذاکره با آمریکا در این شرایط، در چارچوب راهبرد دیپلماسی زیر سایه جنگ (یا توافق یا جنگ) است و هدف از آن تحقق تحمیل بیشتر یا تحریم بیشتر خواهد بود.