چاپ

ندای لرستان - - کاوش های مرداد و شهریور ماه سال 93 که با هدف شناسایی آثار دوره اسلامی و پیش از تاریخ در قزوین انجام گرفت، نشان داد دشت قزوین و شهر کنونی تاکستان از نخستین حوزه‌های تمدنی و یکجانشینی در فلات ایران بوده، نخستین روستا‌های شناخته شده در این منطقه شکل گرفته‌اند که بی تردید به دلیل مزیت‌های اقلیمی و شرایط مناسب زیست محیطی برای سکونت انسان در این خطه از ایران انتخاب شده است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
کاوش‌ها در دشت قزوین نشان میدهد آثاری از هفت هزار سال پیش و هم دوره با تپه زاغه و سیلک در استان قزوین وجود داشته که در آن نشانه‌هایی نیز از دوران تاریخی مادها، هخامنشیان و ساسانیان وجود دارد.
باستان شناسان، دشت قزوین را به عنوان یکی از نخستین پایگاه‌های استقرار بشر در مرکز فلات ایران دانسته و کاوش‌هایی که به منظور شناسایی محوطه‌های باستانی این منطقه انجام شده؛ از زندگی انسان در 10 هزار سال پیش حکایت می‌کند.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز قزوین به منظور شناخت و توجه بیشتر به کاوش‌های باستان شناسی در این استان، به بررسی سه تپه باستانی دشت قزوین و در نزدیکی شهر بویین زهرا پرداخته است.
تپه زاغه، موطن اولین کشاورزان ایرانی
تپه زاغه با وسعت حدود بیست هزار متر مربع در هشت کیلومتری شمال شرق دهستان سگزآباد، از توابع شهرستان بویین زهرا قرار گرفته، این تپه تقریبا گرد و راس آن کمتر از یک متر از سطح زمین‌های اطراف بالاتر است.
بررسی‌های اولیه این تپه نشان دهنده بقایای یکی از اولین اجتماعات کشاورزی است که معرف یکی از مکان‌های اولیه یکجانشنی انسان در ایران است، تاریخ تقریبی استقرار در زاغه به اواخر هزاره ششم و هفتم قبل از میلاد باز می‌گردد و بعد از آن، این محل به کلی متروک شده و اهالی آن به مکان دیگری مهاجرت کرده‌اند.
تپه زاغه، قدیمی‌ترین بقایای باستانی را در بر دارد و پس از متروکه شدن آن، استقرار در تپه قبرستان آغاز شده، معماری بنا‌های زاغه اکثرا با چینه و خشت بوده و برای پوشش سقف آنها از تیر‌های چوبی استفاده شده و برای پخت و پز نیز از انواع اجاق در اتاق‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
سفال‌های تپه زاغه به رنگ قرمز یا نخودی با سطحی صیقل یافته و بیشتر توسط سفالگران محلی در خارج از روستا پخته می‌شده، برخی از سفال‌های این تپه منقوش، عمدتا هندسی شکل می‌باشد، سایر اشیای به دست آمده از این تپه عبارتند از: ریتون‌های (نوعی ظرف) کره‌ای، مخروطی و استوانه‌ای، مُهر، پیکرک (مجسمه‌های کوچک) حیوان و انسان، تیغه و آثار سنگی و استخوانی است.
تپه قبرستان، کشاکشی بین زندگی و مرگ
تپه قبرستان با ارتفاع بسیار کم، در فاصله 300 متری غرب تپه سگزآباد (قره تپه) قرار دارد و بیشتر بقایای باستانی آن در زیر لایه‌های شن و ماسه سیلاب مدفون شده، سفال‌های به دست آمده از آن به صورت ظریف و منقوش و شامل نقوش هندسی، حیوانی و انسانی بر سفال است.
آثار معماری به دست آمده در تپه قبرستان شامل بخش‌هایی از دیوار خانه ها، کوچه و نمونه کوزه فلزکاری می‌باشد و براساس شواهد باستان شناسی، این تپه به تناوب یا مورد سکونت قرار گرفته و یا به عنوان قبرستان در طول هزاره پنجم تا اول قبل از میلاد مورد استفاده می‌گرفت.
هزاره پنجم پیش از میلاد یا کمی قدیم تر، این منطقه تا اوایل هزاره اول پیش از میلاد به تناوب مورد سکونت یا به عنوان قبرستان مورد استفاده قرار گرفته؛ به نظر می‌رسد تقریبا در زمانی که استقرار در تپه زاغه متوقف شده؛ یعنی در حدود هزاره پنجم پیش از میلاد، استقرار در تپه قبرستان شروع شده است.
در لایه‌های سطحی، قبوری مربوط به اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد مشاهده می‌شود که به نظر می‌رسد این تپه به صورت قبرستان استفاده می‌شده، از اوایل هزاره اول پیش از میلاد به بعد، تپه به کلی متروک مانده که احتمالا این اجتماع مورد حمله قرار گرفته و سپس به وسیله مهاجمان در اثر آتش‌سوزی از بین رفته است.
مطالعات باستانشناسی در این محوطه از سال 49 به سرپرستی عزت الله نگهبان آغاز و تا سال 57 به طور مستمر ادامه داشته و در حال حاضر نیز توسط دانشکده باستان شناسی دانشگاه تهران حفاری‌های علمی و مطالعات آن با همکاری و نظارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین صورت می‌پذیرد.
قره تپه، تاریخچه‌ای از عصر آهن
قره تپه در 55 کیلومتری دهستان سگزآباد، از توابع شهرستان بویین زهرا قرار داشته و طول تقریبی این تپه از شمال به جنوب 345 متر و از شرق به غرب حدود 300 متر می‌باشد و اطراف این تپه نیز اراضی کشاورزی قرار دارد.
خاکستردان‌های (پیت‌ها) عصرآهن در کاوش این تپه به دست آمده که در زیر و داخل این خاکستردان‌ها، تدفین‌های مهمی از عصر آهن 2 و سه وجود دارد.
آثاری از تدفین‌های دیگری در لایه‌های زیرین این تدفین‌ها به‌دست آمده که احتمالا متعلق به لایه‌های قدیمی‌تر است، در سال 96 تصمیم گرفته شد همه تمرکز پروژه کاوش بر گورستان نویافته مورد اشاره باشد تا بتوان گاه‌نگاری دقیق و درستی از این گورستان ارائه کرد و در نهایت نیز به درک بهتری از شیوه‌های تدفین از این دوره‌ها به‌دست بیاید.
حفاری‌های غیرمجاز، لایه‌ها و آثار فرهنگی این تپه را حتی تا عمق 6 متری از سطح دشت نابود کرده است، ظاهرا این کاوش‌های غیرمجاز پس از زلزله سال 41 بویین‌زهرا، رکود فعالیت‌های کشاورزی و فقر گسترده روستاییان شدت گرفته است.
آثار و اشیای به دست آمده از حفاری‌های متعدد در قره تپه عبارتند از، آثار معماری خشتی و چینه‌ای به صورت دیوار با پایه سنگی، اجاق‌های سنگی به شکل مدور، اشیای سفالینی، چون ظروف پایه دار ساده یا پایه دکمه یا سه پایه، ظروف ساده و منقوش به رنگ نخودی، خاکستری و قرمز، پیکره و مجسمه انسانی و حیوانی، مهره‌های سفالین و سنگی و تیغه‌های سنگی بوده است.
منبع: ایرنا