ندای لرستان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
رحمن قهرمانپور، تحلیلگر سیاست خارجی درباره روند پیش روی ایران و مکانیسم اسنپ‌بک گفت: «در اجلاس فصلی اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با قطعنامه‌ای که صادر شد، این ماموریت را بر عهده مدیرکل و به معنایی دیگر، معاونت پادمانی آژانس گذاشت که گزارشی جامع درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران تهیه کند. چرا این خواسته مطرح شده است؟ به این خاطر که در یکی دو سال گذشته مدام تکرار کردند که دسترسی‌ها و اطلاعات آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران محدود شده و دلیل آن نیز عدم اجرای اقدامات مبتنی بر حسن‌نیت از سوی ایران بوده است. به‌طور مشخص، منظور گروسی نصب نکردن دوربین در مراکز مونتاژ سانتریفیوژ یا برخی اقداماتی بود که ایران بعد از خروج ترامپ از برجام انجام داد.»
او ادامه داد: «بنابراین حرف اصلی این است که به خاطر کاهش سطح همکاری میان ایران و آژانس، این نهاد بین‌المللی دیگر نمی‌تواند مثل سابق درباره فعالیت‌های جدید ایران اظهارنظر کند. به خاطر همین، شورای حکام از مدیرکل خواسته گزارش جامع را تا بهار 1404 تهیه کند. احتمالاً محتوای گزارش همین چیزی خواهد بود که گروسی اخیراً اعلام کرد؛ به ادعای آن‌ها ایران در حال رسیدن به نقطه گریز هسته‌ای است و به نوعی آژانس را وادار کنند که در این مورد اظهارنظر کند. چون آژانس در اصل یک نهاد فنی است که از طرف شورای امنیت به عنوان نهاد ناظر بر اجرای پیمان ان‌پی‌تی انتخاب شده است.
بنابراین سعی می‌کند از اظهارنظر در مواردی که شائبه سیاسی دارد، خودداری کند؛ مثلا آژانس در مورد اینکه یک کشوری چه سطحی از غنی‌سازی را انجام می‌دهد و آیا اقداماتش به ساخت بمب منجر می‌شود یا نه، معمولاً اظهارنظر نمی‌کند. تا اینجا هم دیده‌ایم که آقای گروسی تلاش کرد مستقیماً در این مورد اظهارنظر نکند اما از چند ماه پیش این رویه فرق کرد و لحن گروسی تندتر شد. با توجه به شرایطی که در منطقه رخ داده، احتمالاً طرف مقابل به این جمع‌بندی رسیده‌اند که می‌توانند آژانس را به این سمت ببرند که در مورد برنامه هسته‌ای ایران صریح‌‌تر از گذشته اظهارنظر کند. گزارش بعدی آژانس به نظر من مبنای اعمال فشار بر ایران خواهد بود.»
قهرمانپور تاکید کرد: «احتمالاً شورای حکام عدم پایبندی ایران را به شورای امنیت را گزارش می‌دهد تا زمینه برای اینکه کشورهای غربی یعنی اروپا و آمریکا اسنپ‌بک را فعال کنند، فراهم شود. چون براساس مکانیزم حل اختلافاتی که در برجام پیش‌بینی شده، اگر هر یک از طرفین روح برجام را نقض کنند و اگر آژانس گزارش دهد که ایران به اورانیوم درجه تسلیحاتی رسیده یا فعالیت‌های اعلام‌نشده به آژانس دارد، دستاویز حقوقی برای غربی‌ها فراهم خواهد شد.»
این کارشناس حوزه سیاست خارجی درباره اینکه برخی می‌گویند اسنپ‌بک خیانتی بود که مذاکره‌کنندگان در برجام کردند، اظهار داشت: «چرا اسنپ‌بک در برجام گنجانده شد؟ پاسخش شفاف است. چون مذاکرات در بن‌بست قرار گرفته بود. این بندی بود که آمریکایی‌ها برای خروج از بن‌بست در مذاکرات پیشنهاد دادند. می‌توانند به آن انتقاد کنند و حق هم دارند اما باید به این سوال هم پاسخ بدهند که راه جایگزین‌شان چه بود؟ اگر آن‌ها بودند چطور می‌خواستند از این بن‌بست بیرون بروند؟ این بحث‌ها، بحث و دعوای سیاسی است که هیچ‌وقت تمامی ندارد.»
قهرمانپور درباره راه اجتناب از برخورد با این بحران، گفت: «مسیر پیش روی ایران شفاف و مشخص است. شرایط در حال سخت‌تر شدن است و تصمیم‌گیری در شرایط سخت نیز دشواری‌های خاص خود را دارد. ما باید چه کنیم؟ در چنین شرایطی سیاستمدارها به همه جوانب نگاه و به این توجه می‌کنند که اگر امروز تصمیم گرفتیم، فردا نتیجه چه خواهد شد؟ ابهامی درباره اینکه چه باید کرد، وجود ندارد.»
او تاکید کرد: «اول باید اجماعی ملی و فراگیر در داخل شکل بگیرد. منظورم این نیست که بحث سیاسی تمام شود چون تمام‌شدنی نیست و هر کاری که بکنید، عده‌ای هستند که بحث خواهند کرد. جامعه نیز باید نسبت به این موضوع آگاه و توجیه شود که شاید کار قدری راحت‌تر پیش برود. گام دوم این است که دوستان درگیر در کار، کمی نوآوری به خرج بدهند. در حال حاضر همان تیم مذاکراتی 10 سال پیش کار را پیش می‌برد.
شرایط تغییر کرده و می‌توان ابتکارات جدید به کار برد. هرچه نیروهای کارشناسی در بحث‌های مختلف فنی، رسانه و مانند آن بیشتر به کار گرفته و نیروی ذینفع بیشتری در این حوزه درگیر شوند، میزان حمایت از مذاکرات و توجیه افکار عمومی هم بیشتر خواهد شد. بنابراین، توصیه بعدی این است که تیم دولت افراد بیشتری از طیف‌های مختلف سیاسی، دانشگاهی و اجرایی را جذب و با آن‌ها در این زمینه کار کند تا اشکالات جزئی که پیش از این وجود داشت دیگر تکرار نشود.»
![]()