بزرگنمايي:
ندای لرستان - دو هفته پیش که دیکتاتور کره شمالی قطعه تبلیغاتی موسیقی پاپ حکومتش را منتشر کرد بیشک خودش هم نمیتوانست پیشبینی کند که ایناندازه در تیکتاک موفق بشود.
«پدر مهربان» در تیک تاک به سرعت فراگیر شده است و نسل زد با آهنگ سینث-الکتروی آن پیچ و تاب میخورند.
خیلیها هیچ توجهی به متن ترانه ندارند که در ستایش مردی است که تهدید کرده آمریکا را «کاملاً نابود خواهد کرد» و تحریمهای سازمان ملل را نقض کرده و موشکهای بالستیک متعددی پرتاب کرده است.
متن ترانه میگوید: «بیایید آواز کیم جونگ اون – پیشوای بزرگ را بخوانیم / بیایید لاف کیم جونگ اون پدر مهربانمان را بزنیم.»
کاربران میگویند واقعاً آهنگ خوبی است.
یکی از هواداران این آهنگ در فضای آنلاین به شوخی میگوید: «تیلور سوییفت انتظارنداشت بلافاصله بعد از انتشار آلبوماش چنین او را از میدان به در کنند.»
«این ترانه جایزه گرمی میطلبد»، «به جذابترین شکلی آهنگی دژستانی است» - اینها فقط چند نمونه از نظرهایی است که زیر این ویدیوهای تیکتاک آمدهاند.
اما این ترانه پاپ شاد به گفته صاحبنظران نکته شریرانه پنهانی دارد.
تصویری از موزیک ویدیوی «پدر مهربان» جدیدترین آهنگ تبلیغاتی کره شمالی
چطور میشود یک مضمون داغ تبلیغاتی ساخت؟
پدر مهربان جدیدترین نمونه از ترانههای تبلیغاتی است که ماشین پاپ این حکومت کمونیستی در 50 سال گذشته تولید کرده است.
این ترانهای جاندار با ضربآهنگی سبک است که به شدت جذاب است. ضربآهنگ آن واقعاً فرق چندانی با پاپهای مشهوری که در غرب تولید میشوند ندارد هر چند کیفیت تولیدی خاص دوره شوروی را با خود دارد.
پیتر مودی تحلیلگری در دانشگاه کره میگوید: «در این مورد، سرتاسر این ترانه آبا را میشود دید. ضرب تندی دارد. نمیتوانست جذابتر از این باشد و مجموعهای غنی از توالیهای ارکستری را دارد که از این بهتر نمیشد باشد.»
اما وقتی قرار باشد ترانهای نوشته شود که در گوش مردم تکرار شود و در ذهنها رسوخ کند نیاز به قواعد اولیه خاصی است و نه فقط در نظر گرفتن نمودارها.
گام ماژور؟ گام مینور؟ الکساندرا لیوزینی، استاد دانشگاه کمبریج که متخصص تاریخ موسیقی کره شمالی است میگوید آهنگسازان باید در یک چارچوبی آهنگ بسازند.
جایی برای عبارتبندیهای انتزاعی یا زمانبندیهای بیش از حد پیچیده نیست. ملودیها باید ساده و در دسترس باشند - چیزی که مردم به سادگی آن را یاد بگیرند.
ترانه باید در طیف صدایی باشد که همه بتوانند آن را بخوانند. خانم لیوزینی میگوید به رغم اینکه کره خوانندههای بسیار مستعدی دارد، فراز و نشیبهای چند اکتاوی در این ترانه نیست. توده مردم نمیتوانند با تحریرهای آوازی همراهی کنند در نتیجه آن ظرافتها را کنار گذاشتهاند.
کتاب ترانهها به ندرت شامل قطعاتی عاطفی است. او میگوید: «ماجرا این است که میخواهند ملت را برانگیزانند که برای رسیدن به هدفی مشترک در راستای منافع ملت تلاش کنند؛ سراغ تولید ترانههای تغزلی و تصنیف نمیروند.»
در کره شمالی، خلاقیت یا هنر خارج از دایره تسلط حکومت مطلقاً تحمل نمیشود. برای موسیقیدانان، نقاشان و نویسندگان تولید آثاری فقط در خدمت هنر، ممنوع و غیرقانونی است.
خانم لیوزینی میگوید: «تولیدات همه هنرمندان در کره شمالی باید در خدمت آموزش طبقاتی شهروندان باشد و به طور خاص آنها را آموزش بدهد که چرا باید حس قدرشناسی، حس وفاداری به حزب داشته باشند.»
او میگوید دولت کره شمالی معتقد به «نظریه بذر» است یعنی هر اثر واحد هنری باید واجد یک بذر ایدئولوژیک و پیامی باشد که به طور تودهوار پخش شود.
به گفته صاحبنظران، مردم کره شمالی هر روز صبح با ترانههای تبلیغی که در میدانهای عمومی پخش میشوند از خواب بر میخیزند. نتها و متن آخرین آهنگها در روزنامهها و مجلات چاپ میشوند؛ و به گفته کیث هاوارد استاد بازنشسته دانشگاه سواز لندن که متخصص موسیقیشناسی کره شمالی است، معمولاً باید رقصهایی را هم فرابگیرند که با این ترانهها سازگار باشند.
در عکسی که در 16 فوریه 2021 گرفته شده است، اعضای گروه هنری مانسودایی به مناسبت هفتاد و نهمین سالگرد تولد کیم جونگ ایل، یک برنامه موسیقی و رقص را اجرا میکنندمنبع تصویر،GETTY IMAGES
توضیح تصویر،هنرهای خلاق در کرهشمالی بسیار تحت کنترل حکومت است و بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند
خانم لیوزینی چندین بار در دهههای 1990 و 2000 از این کشور دیدن کرده است و خاطرات دست اولی دارد از بانگ برداشتن مردم کره شمالی با ترانهای هنگام خوشامدگویی به یک فرد خارجی.
او میگوید: «زمانی که ترانه جذب بدن میشود دیگر بخشی از وجود فرد شده است.»
آقای هاوارد درباره شهروندان کره شمالی میگوید: «اآنها حتی وقتی که فقط به ترانه گوش میدهند متن را خیلی خوب بلدند. هر ترانه ایدئولوژیک خوب این خاصیت را دارد – باید بتواند پیام را در خود بگنجاند.»
بیرون کره شمالی تحت تحریم، همین پدیده را میتواند شاید به نحو بامزهتری در تیکتاک مشاهده کرد: کاربران غربی به شوخی میگویند که این ترانه در مسیر رفتنشان به کار، موقع انجام دادن تکالیف یا در باشگاه ورزشی، آنها را رها نمیکند.
کاربری نوشته است: «این ترانه صبح تا شب در تمام طول هفته در سرم طنین دارد.»
محبوبیت ترانه باعث شده مردم بیشتر به موسیقی تبلیغاتی این حکومت منزوی گوش کنند.
آقای ماتاس کاردوکاس، کاربری بریتانیایی که ویدیوهای تیکتاکی با ترانههای تبلیغاتی مختلف کره شمالی ساخته است میگوید: «ناگهان گفتم اوه این چقدر جالب است.»
او در یکی از ویدیوهایش میگوید: «هیچ کس در این کافیشاپ بهروز و شیک خبر ندارد دارم الان به موسیقی تبلیغاتی کره شمالی گوش میکنم». این ویدیو 400 هزار لایک گرفته است که برای خود او هم مایه تعجب است.
او میگوید: «ناگهان چیزی در درونم شکفته شد و با خودم گفتم که هی! من الان در کافیشاپی نشستهام و دارم به این گوش میدهم. پرت و پلاترین کاری نیست که ممکن است تصور کنی؟ باید تیکتاکی درباره این بسازم چون این تجربهای جهانی نیست. هیچ کس نمیتواند با آن ارتباط برقرار کند.»
نکته طرفه ماجرا برای بسیاری این است که در روزگاری که این اپ تحت مالکیت چین ممکن است در آمریکا ممنوع شود، تبلیغات یک رژیم کمونیستی کاربران را مُسَخّر کرده است.
خواندن نانوشتهها
در موسیقی جهان غرب، هواداران غرق در آلبوم تازه تیلور سوییفت هستند یا رپ شش دقیقهای کندریک لامار را تجزیه و تحلیل میکنند که دریک را دیس میکند.
اما برای ناظران کره شمالی، قطعه سهدقیقهای که ماه پیش منتشر شده حاوی اشارات خاص خودش است. حکومت مدتهاست که تغییرات مهم کشور را از طریق ترانههایش به طور تلگرافی منتقل میکند و پیام «پدر مهربان» برخی را نگران کرده است.
اول بار نیست که ترانهای تقدیم به آقای کیم شده است. ولی در زبان و کلمات به کار رفته در آن این بار تغییری ملموس دیده میشود.
اولین بار است که به او «پدر» گفته میشود و «کبیر» - این اصطلاحات را قبلاً برای رهبر اول کره شمالی، یعنی کیم ایل سونگ، پدربزرگ او به کار میبردند.
وقتی آقای کیم در سال 2012 پس از درگذشت پدرش کیم جونگ ایل رهبری را به عهده گرفت به او «جانشین کبیر» گفتند.
اما بیش از ده سال بعد، تحلیلگران فکر میکنند که این میتواند نشانهای از این باشد که او دارد وجههاش را به عنوان «رهبر معظم» کره شمالی تقویت میکند.
این اواخر، او متن ترانه تبلیغاتی دیگری را نیز تغییر داده است که در آن «پدر ما کیم ایل سونگ» به «پدر ما کیم جونگ اون» تبدیل شده است.
صاحبنظران میگوید این موسیقی میتواند نشانه جهتگیری او باشد.
آقای کیم در موضعگیریهای نظامی رژیماش روز به روز خصمانهتر و تهاجمیتر شده است.
در آغاز امسال، او اعلام کرد کره شمالی دیگر خواهان اتحاد دوباره با جنوب نخواهد بود و جنوب را «دشمن شماره یک مردم» اعلام کرد. گزارشها حاکی از این است که پیونگیانگ طاق بزرگی را که نماد امید به اتحاد دوباره با جنوب بود ویران کرده است.
گزارش شده است که ویران کردن این طاق به این هراس دامن زده است که کره شمالی ممکن است موضع تهاجمیتری نسبت به جنوب بگیرد – آن هم وقتی که آقای کیم بیش از پیش خواهان تقویت زرادخانه نظامی کشورش است.
خانم لیونزینی میگوید: «هر ترانهای در کره شمالی مثل یک روزنامه است.»
«از ترانهها برای ارسال پیامهای تلگرافی برای نشان دادن جهت حرکت حکومت استفاده میشود ... برای اعلام لحظههای مهم و تحولات مهم در سیاست.»