ندای لرستان - وطن امروز / کاهش مالیات ارزش افزوده کالاهای اساسی به بهبود قدرت خرید مردم در طرح کالابرگ و افزایش سرانه مصرف پروتئین از طریق کاهش هزینه تولید دام کمک می‌کند
طبق لایحه پیشنهادی دولت، مالیات ارزش افزوده برای اقلام ضروری مانند دارو، ملزومات مصرفی پزشکی، شیر خشک، کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی کاهش خواهد یافت. این اقدام با هدف کنترل قیمت‌ها، کاهش فشار اقتصادی بر خانوارها و تسهیل دسترسی مردم به محصولات ضروری طراحی شده است. دارو و ملزومات پزشکی، به ‌عنوان اقلام اصلی این طرح، به دلیل هزینه‌های سنگین درمان و تأثیر مستقیم بر سلامت عمومی جامعه، از اولویت‌های کاهش مالیات هستند.
بازار

کاهش مالیات بر شیر خشک نیز در راستای طرح فرزندآوری می‌تواند بهبود توان خرید خانواده‌ها و رفع مشکلات تأمین غذای کودکان را تسهیل کند.
قیمت کالاهای اساسی نقش مهمی در تأمین نیازهای روزانه خانوارها دارند، به همین دلیل مجمع تشخیص مصلحت نظام با افزایش قیمت ارز واردات کالاهای اساسی از 28500 تومان به 38500 تومان موافقت نکرد.
در طرح اخیر نیز کالاهای اساسی به این دلیل مشمول کاهش مالیات ارزش افزوده شده‌اند که قیمت‌گذاری این محصولات در سطح پایدارتر انجام شود و به نوعی تحت تاثیر محاسبه نرخ ارز گمرکی نیز قرار نگیرند. این طرح با توجه به اینکه مشمول نهاده‌های دامی نیز شده، عملا می‌تواند در کاهش هزینه تولیدات دامی موثر واقع شود و به تثبیت قیمت و افزایش سهم محصولات پروتئینی و لبنی در سبد کالای مصرف‌کنندگان منجر شود.

این سیاست اقتصادی علاوه بر حمایت از مصرف‌کنندگان، می‌تواند تأثیر مثبتی بر تولیدکنندگان داشته باشد و کاهش هزینه‌های تولید را در پی داشته باشد. انتظار می‌رود این طرح به کنترل تورم و ایجاد فضای اقتصادی مطلوب‌تر برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان کمک کند. از طرف دیگر در سال‌های اخیر میزان سرانه مصرف برخی محصولات پروتئینی کاهش یافته بود که هم‌اکنون با اجرای طرح کالابرگ و همچنین کاهش مالیات بر ارزش افزوده کالاهای اساسی، پیش‌بینی می‌شود میزان مصرف پروتئین در دهک‌های پایین جامعه افزایش یابد. به طور قطع این مساله می‌تواند در سلامت جامعه نقش موثری ایفا کند.
به طور کلی بر اساس لایحه بودجه سال 1404، دولت برنامه‌های متعددی برای حمایت از کالاهای اساسی و کنترل قیمت‌ها در نظر گرفته است. یکی از مهم‌ترین اقدامات، کاهش حقوق گمرکی واردات کالاهای اساسی، نهاده‌های دامی، کشاورزی، دارو، مواد اولیه دارویی و ملزومات مصرفی پزشکی به یک درصد است. این کاهش با هدف حمایت از تولیدکنندگان داخلی و مصرف‌کنندگان انجام می‌شود و به کاهش هزینه‌های تولید و تثبیت قیمت‌ها کمک خواهد کرد.
در بخش دیگری از این لایحه، دولت بر استفاده از ابزارهایی مانند کالابرگ الکترونیک تاکید کرده است. این ابزار به‌صورت داوطلبانه برای سرپرستان خانوارهایی که مایل به دریافت یارانه نقدی به‌صورت کالابرگ هستند، فراهم خواهد شد.
این اقدام در راستای مدیریت بهتر منابع یارانه‌ای و حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر کمک‌کننده است. دولت در پایان سال 1403 و همچنین در فروردین 1404 به صورت دومرحله‌ای طرح کالابرگ الکترونیک را برای 7 دهک اجرا کرد. در حال حاضر قرار شده این طرح در سال جاری نیز برای دهک‌های پایین جامعه ادامه پیدا کند. در واقع وزارت کار باید اجرای این طرح را برای 4 دهک جامعه در سال 1404 اجرا کند تا بستری در جامعه فراهم شود که دهک‌های پایین جامعه بتوانند از سطح بالاتر از رفاه بهره‌مند شوند. همچنین این طرح کمک می‌کند خانواده‌های این 4 دهک بتوانند در راستای طرح فرزندآوری و ازدواج اقدام کنند.

با توجه به اینکه طرح کالابرگ الکترونیک با هدف حمایت از اقشار کم‌درآمد و تأمین کالاهای اساسی در دستور کار دولت قرار دارد باید منابع پایداری نیز برای آن پیش‌بینی می‌شد. در همین راستا حذف 3 دهک بالای جامعه از دریافت یارانه و همچنین منابع حاصل از اجرای مالیات ارزش افزوده پیش‌بینی شده است. این رویکرد به دولت امکان می‌دهد در سال 1404 منابع پایداری برای طرح کالابرگ فراهم کند، بدون اینکه فشار بیشتری بر بودجه عمومی ایجاد شود.
بنابراین با وجود اینکه مالیات ارزش افزوده کالاهای اساسی کاهش یافته است، بخشی از درآمدهای مالیات ارزش افزوده نیز به ‌صورت هدفمند به تأمین هزینه‌های کالابرگ اختصاص داده شده است. این طرح بویژه برای دهک‌های پایین درآمدی طراحی شده تا با بهره‌گیری از کالابرگ، کالاهای اساسی را با قیمت مناسب‌تری تهیه کنند. این نوع مدیریت منابع مالی، در بلندمدت علاوه بر حمایت اجتماعی، به کاهش تورم و کنترل قیمت‌ها کمک می‌کند، چرا که در سال‌های گذشته یکی از انتقاداتی که به پرداخت یارانه نقدی وارد بود عدم استفاده از آن در خرید کالاهای اساسی بود. به عبارت دیگر، خانواده‌ها از این واریزی برای پرداخت سایر هزینه‌های خود استفاده می‌کنند. به همین دلیل موضوع کاهش سرانه مصرف محصولات پروتئینی و لبنی همچنان وجود داشت.
اما در شرایط کنونی اجرای کالابرگ الکترونیک علاوه بر کمک به تغذیه خانواده‌ها، می‌تواند به شفافیت مصرف یارانه‌ها و افزایش کارایی منابع اقتصادی کمک کند. دولت قصد دارد با استفاده از این طرح، دسترسی به اقلام ضروری را برای اقشار آسیب‌پذیر تسهیل کند و از فشار اقتصادی بر خانوارها بکاهد. اجرای این نوع سیاست‌ها نشان‌دهنده تلاش دولت برای حمایت از جامعه، کنترل تورم و بهبود شرایط اقتصادی است. 
با توجه به اینکه در بودجه سال 1403 دولت تغییراتی در نرخ مالیات ارزش افزوده ایجاد کرده بود و این نرخ به 10 درصد افزایش یافت، این مساله منجر شده بود در اجرا تفکیکی بین کالاهای اساسی و غیراساسی قائل نشوند. هرچند آن زمان تغییر ایجاد شده با هدف ساده‌سازی محاسبات مالیاتی و افزایش شفافیت برای مؤدیان انجام شد. با این حال در اجرا می‌توانست روی هزینه تمام‌شده کالاهای اساسی اثر بگذارد. البته برخلاف گذشته که عوارض و مالیات به ‌طور جداگانه محاسبه می‌شدند، این نرخ 10 درصدی به ‌صورت تجمیع‌شده اعمال می‌شد. بنابراین در سال جاری برخی کالاها مانند داروها و کالاهای اساسی از این نرخ کاهش‌یافته بهره‌مند شده‌اند تا فشار بر خانوارها کاهش یابد و دسترسی به نیازهای اولیه آسان‌تر شود. همچنین نرخ‌های بالاتر برای کالاهای لوکس و دخانیات در نظر گرفته شده تا منابع مالیاتی به ‌صورت موثرتر مدیریت شوند.

دولت برنامه‌هایی برای کاهش حقوق گمرکی ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی در نظر گرفته است. این اقدام با هدف حمایت از تولید داخلی و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری در بخش تولید انجام می‌شود. این برنامه‌ها در راستای کنترل تورم، افزایش قدرت خرید مردم و حمایت از تولیدکنندگان داخلی طراحی شده‌ است. به عبارت دیگر، وقتی کالای اساسی در داخل کشور تولید می‌شود به دلیل اینکه مشمول تعرفه و هزینه‌های حمل‌و‌نقل و... نمی‌شود، عملا برای مصرف‌کنندگان صرفه اقتصادی بالاتری دارد و نشان‌دهنده تلاش دولت برای ایجاد ثبات اقتصادی و بهبود شرایط اجتماعی کشور هستند.
در کنار این تغییرات، دولت معافیت‌هایی را برای برخی کالاها و خدمات خاص مانند محصولات کشاورزی فرآوری‌نشده اعمال کرد که این معافیت‌ها با هدف حمایت از بخش‌های اقتصادی و اجتماعی ارائه شده‌اند.